20 de jan. de 2007

Onde hai fume

Un dos praceres segredos que me acompañan estes últimos meses é atoparme, cada vez que leo o suplemento de cultura dun coñecido xornal coruñés, coa lista dos libros máis vendidos en lingua galega. Alí, semana tras semana, na sección de Ficción aparece no primeiro posto o libro que máis fai por furgar na historia silenciada da cidade.

O drama dunha xeneración libertaria sepultada polo fascismo sérvelle ó autor para amosárno-las entrañas dunha sociedade na que o terrol inicial, maila deixar de manifestarse abertamente, segue estando moi presente. Nas miradas, nos saúdos, o un na lonxitude das saias nótase unha opresión que a xente acaba por interiorizar. Chega un punto non que non se sabe a ciencia certa porqué hai que facer algo, ou mellor dito, deixar de facelo, pero todos saben que teñen que obedecer.

Nalgún lado lin que quén garda para sí un gozo destrúe o voo da vida, e penso que iso é o que acontece no plano social cando unha comunidade se autolimita, conformándose cunha visión acotada da realidade. Visión que lle impide comprende-lo mundo que a rodea, e comprenderse a sí mesma nun proceso de identificación, de formulación en positivo da súa identidade.

Unha comunidade política que non se asimila dexenera, coma a nosa, en autoodio, porque se o único espello no que te miras é nos dos Caleixón do Gato, dificilmente poderás acadar conciencia da túa xusta medida. Coma dí o refrán, onde hai fume houbo lume.

16 de jan. de 2007

Ayaan Hirsi Ali


No número 1.580 de El País Semanal, publicado o domingo sete de Xaneiro deste ano, aparece unha entrevista de Yolanda Monge con Ayaan Hirsi Alí, de orixe somalí e nacionalidade holandesa (logo de perdela temporalmente por supostas irregularidades burocráticas). Despois de dous anos exercendo de deputada no Parlamento holandés, esta muller de 37, que se fixo mundialmente coñecida logo do asasinato do cineasta Theo van Gogh, para o cal escribira o guión da polémica Submission: Part I, renunción á súa acta en maio do ano pasado, desencantada pola pasividade da clase política holandesa con respecto ó drama das mulleres no mundo islámico. Dende septembro vive en Washington, traballando para un Centro de Estudios de carácter conservador (o que, coma ben sinala a entrevistadora, facilita moito a tarea de denigrala), dende o cal pode expresar máis abertamente que no seu país a súa crítica frontal ás sociedades atrapadas no Islam. A día de hoxe, liberada tanto da opresión da súa relixión coma da mordaza do pensamento políticamente correcto, esta muller, maila atoparse ameazada de morte e vivir por elo permanentemente escoltada, asemella a liberdade personificada.

Pola relevancia dunha testemuña directa, acerco algunha das respotas desta muller, á cal con cinco anos de idade lle cortaron o clítoris cunhas tixeiras. Esta mutilación, que comparte con case tódalas mulleres somalíes, practícase en nome da relixión islámica, co obxetivo de purificar as súas almas; do contrario, os imáns amezan á analfabeta poboación con que esas nenas serán pusídas por demos, caerán no vicio, e acabarán practicando a prostitucíón (que como todo o mundo sabe, é o que lle pasa ás mulleres ás que non se lles corta o clítoris).

Cando a entrevistadora lle menciona as palabras do asesinado político holandés Pim Fortuyn nas que decía que o islam era retrógrado, Ayaan non o dubida: “Segundo o “Informe de desenrrolo humano árabe de Nacións Unidas”, se se mide á luz de tres criterios (liberdade política, educación e condición da muller), o que dixo Fortuyn non é unha opinión: é un feito” Fortuyn era o lider da Lista Pym Fortuyn, considerada de extrema dereita, pero por moito que nos escudemos neso para negarlle calquera autoridade, o certo é que, nesa afirmación en concreto, o lider populista non parece que andivera desencamiñado .

Maila renegar da súa relixión e declararse atea, Ayaan séntese todavía parte da sociedade musulmana. As súas críticas non proveñen dunha mirada eurocéntrica e distante, senón que són froito da súa particular experiencia na súa África natal e na súa posterior vida en Holanda (“Cando cheguei a Holanda (...) o meu mundo comenzou a ser outro, o dunha persoa libre que non vive atemorizada pola relixión nin pola casta nin polo seu sexo.”). O contraste entre a extremadamente opresiva sociedade na que se criou (cando lle viu a súa primeir menstruación ós 14 anos, a súa nai empezou a puñetazos con ela chamándolle “sucia puta”, o cal da idea da educación sexual da súa proxenitora) e aquela outra que coñeceu con vintedous anos, supuxo unha revelación acerca da situación na que viven millóns de mulleres en todo o mundo árabe. Antes non podía sabelo, porque o outro era o normal. Na entrevista conta que, cando tiña vinte anos e vivía no exilio en Kenia, ó enterarse da condea a morte a Salman Rushdie o primeiro que pensou foi que, alguén que blasfemaba contra o Profeta,“sen dúbida, debe morrer”. Quén lle ía decir a ela que agora estaría nesa mesma situación?

Así, Ayaan afirma que: “Durante sécalos (os musulmáns) comportámonos coma se o coñecemento estivese no Corán, negámonos a cuestionar nada, negámonos a progresar. Segundo ela, o motivo foi que: “Ó declarar infalible ó noso profeta e non permitirnos dubidar del, os musulmáns establecemos unha tiranía estática. Fosilizámo-la perspectiva moral de millóns de persoas cunha mentalidade de deserto árabe propia do século VII”.

O mundo musulmán non é o único en recibi-los seus dardos; Ayaan critica a moxigatería de Europa á hora de tratar estas circunstancias, e de coma o pensamento occidental axiña cae no relativismo por medo a quedar de imperialistas: “A xente di que os valores do islam son a compaixón, a tolerancia e a liberdade, e eu obervo a realidade, as culturas e os Gobernos, e vexo que iso, pura e simplemente, non é así. En Occidente, moitos aceptan ese tipo de aservacións porque aprenderon a valora-las relixións ou as culturas dun modo non demasiado crítico, por medo a que lles chamen racista. O peor que lle podes chamar a un holandés e racista. O seu pasado colonizador, o apartheid de Sudáfrica… Para que non lles poidas chamar racistas non teñen que cuestiona-la emigración, incluso cando ésta socava os valores de Occidente.”

Esta muller, cunha irmá, Haweya, asasinada en Nairobi logo de que a violasen estando embarazada, non fala dos dereitos das mulleres porque o lera nun libro, nunha cafetería dunha cidade occidental, cunha cervexa na man e a palestina ó pescozo, mentres se congratulaba de ser unha rebelde contracultural. Case que a súa historia é ben distinta. E fala para “decir a quen queira escoitar que os valores do mundo dos meus pais xera e perpetúa a pobreza, e a tiranía e a opresión das mulleres”.

12 de jan. de 2007

Sodoma e Gomorra


O xornal El Periódico publicou o pasado domingo unha reportaxe acerca das motivacións que levan a mozos musulmáns nados e educados en Europa a sumárse ás filas da yihad, con motivo da publicación en Francia do libro "Os novos mártires de Alá", do iraniano Farhad Josrojavar. O autor, residente no país galo, é especialista en Irán e no mundo islámico, así coma director de estudios da École des Hautes Études en Sciences Sociales.

O seu libro parte dunha vintena de entrevistas realizadas entre outros tantos musulmáns detidos por presunta vinculación con Al-Quaeda. A través delas vaise analisando porqué uns xóvenes educados en Occidente acabaron apoiando a quen propugna abertamente que a súa meta é destruí-la sociedade occidental, sustituíndoa por unha prolongación dos dominios do Islam. Os rapaces sinalan coma detonante a exclusión social á que se ven sometidos pola sua relixión, o cal me parece unha queixa lexítima. Moitas persoas viven unha situación de marxinalidade que as conduce a adoptar posicións radicais fronte á sociedade que as exclúe, e unha sociedade impermeable á inmigración, ou que só a asimila formalmente, é o mellor caldo de cultivo para a nefasta cultura de guetos. Unha vez asumido que dende occidente poderíamos ter feito máis por integralos, preocupame cal é, ós seus ollos, a solución a este problema:

"Unha cousa ofusca ás radicais: o que ven como a depravación moral dos occidentais, que os fai merecedores de ser castigados. "Deus lapidou as cidades de Sodoma e Gomorra e agora vai ocorrer o mesmo con Europa", alerta Osman. Para Ahmad, "En Europa estase todo o tempo tentado polo prohibido: a sexualidade, o alcohol, a droga...".

Ahsen, outro radical, di: "Quero loitar na yihad para que reine a lei divina. Quero poñer fin a este mundo depravado onde as mulleres saen con mulleres, os homes con homes, onde se copula cos animais e se viola aos nenos. A mulleres convértense en homes e os homes en mulleres. É monstruoso". "O que máis me choca --segue Ahsen-- é a homosexualidade. Hai que prohibila. É unha enfermidade para a que hai que atopar un medicamento".

Ademais, denuncian que a tolerancia de Occidente coa liberdade sexual tórnase intolerancia para o islam. "Aquí toléranse todos os travestimos, pero ao islam impídeselle todo", di Hasán. Osmán coincide con el: "Pódese ir espido, pero unha muller que queira cubrirse co veo para respetar a Deus sofre todo tipo de humillacións".

O resultado é que hai que combater a Occidente, berce dunha depravación que está contaxiando aos países islámicos e que subvierte as leis naturais ditadas por Deus. "Hai que facer a yihad contra Occidente --clama Ahsen-- porque a raíz do mal está aquí, que é onde se inventan as depravacións".


Unha amiga parisina contábame que o problema está precisamente nos emigrantes de segunda xeración, posto que foron educados coma franceses na escola, pero ó incorporarse ó mercado laboral se atopaban con que o resto da socieadade non os trataba coma semellantes. Sen embago, non parece que os polacos ou os angoleños, que tamén pasan por problemas desa índole, respondan coa violencia coa que o fan estes razaces.

En Francia integráronse os xudeos, os polacos, os angoleños e os galegos; porqué con eles tería que ser distinto? Un dos entrevistados danos unha pista:"Co islam, Occidente enteiro respéctanos. Teñen medo de nós, trátannos de fanáticos, de tolos, de divos, de xente violenta que non dúbida en morrer e en matar a outros, pero xa non nos desprezan máis." Dificilmente poderá ser integrado quen coida que o recurso á violencia é válido, xa non para que respeten os seus dereitos, senón para acadar algo tan etéreo e intanxible como a dignidade. Martin Luther King encamiñou a revolta pacífica dos negros estadounidenses para acada-la equiparación dos dereitos civís cos que ostentaban os cidadáns brancos, pero o que esta xente busca non é calibrable obxetivamente. Buscan a súa dignidade, ser respetados, ser temidos:"Os musulmanes conseguiron unha nova dignidade que reposa sobre este medo que inspiran nos occidentais".

Espero e desexo que dentro do mundo árabe se dean os pasos necesarios para que a integración en Europa sexa efectiva, encabezada polo sector máis dialogante do Islam, que existe e debe considerarse un interlocutor válido, e non capitalizada por estos prantexamentos xenófobos que só buscan laminar as conquistas sociais acadadas nas actuais democracias occidentais.

Por se alguén ten interés, o texto íntegro pódese atopar en El Periódico.com

7 de jan. de 2007

De costas a Europa

Anque o atentado de Baraxas acabou por arrebatarlle a pouca relevancia que se lle deu, coido que o feito máis relevante que este aninovo trouxo para a nosa nación foi a incorporación de Rumanía e Bulgaria á Unión Europea. A ampliación das fronteiras comunitarias non só traerá un novo equilibrio no reparto dos fondos comunitarios. Galiza, anque afastada dos grandes nucleos de inmigración do Estado, non permaencerá ó marxe dos fluxos migratorios provintes do Este.

A escasa importancia que se lle dou nos xornais galegos á incorporación de Bulgaria e Rumanía é unha mostra do escaso europeísmo da nosa sociedade. É de lamentar que durante a Era Fraga non se aproveitaron os anos dourados do proceso de construcción europea para incardinar á sociedade galega en Europa. Ó marxe dalgunha iniciativa puntual, e case sempre valdeira de contido, coma case todo o que o PP legou a este país, o feito é que os sucesivos gobernos de Fraga Iribarne non fixeron o máis mínimo por potencia-la nosa nación no ámbito da Europa comunitaria. Nin se obrigou á nosa endogámica universidade á ser máis porosa ós influxos dos centros académicos ponteiros no continente, nin se fomentou a creación dun tecido empresarial que incidise naquelo no que tivesemos vantaxe comparativa no Mercado Común. Non interesaba que houbera cidadanía, e menos cidadanía consciente do que acontece no mundo, informada. O que conviña era xente sumisa a cambio da súa ración de sopa boba, e houbo moitos que aceptaron gustosos. Moitos dos que hoxe se queixan do mal que vai todo non tiveron reparos durante anos en rapiña-lo que puideron das arcas públicas. O malo non é que sexamos pobres, ó malo é como nos aferramos á nosa miseria. A herdanza de Fraga é unha sociedade instalada ó cómodo abrigo da subvención, conservadora, que desatende o seu autogoberno e só pretende que outros a remolquen.

Hai que decilo sen panos quentes. Galiza é unha sociedade desestructurada, moi fragmentada, e onde a xente que asume a súa faceta de cidadán é moi minoritaria. Cando noutras nacións xa antes da fin do franquismo se comenzara a artellar unha incipiente sociedade civil, no noso país os ininterrumpudos mandatos de Fraga pospuxeron ese momento ata hai un par de anos. O primeiro sacrificado nesta clase de sociedades é o debate de segundo nivel, aquel que non nos afecta diariamente. Só se fala de Europa cando pon cotas á leite.

Polo pronto, o actual goberno bipartito comenza a dar pasos na dirección axeitada, e anque iso non significa que non acabe repetindo erros pasados, o certo é que se están a da probas da sensatez que tanto lle faltaron ós anteriores gobernos. Os galegos podemos vivir de costas á Europa, pero iso só servirá para que o golpe de mar nos pille desprevidos.

1 de jan. de 2007

Euskadi e a liberdade

Agora que parece que o proceso de paz está irremediablemente tocado (e posiblemente fundido) sucédense as reaccións, a favor ou en contra, de apoiar, maila todo, un proceso de negociacións conducentes ó cese da violencia en Euskal Herria. Persoalmente, espero que a parte dialogante do movemento abertzale acabe impoñendose ó sector máis violento, pero, no ámbito do factible, a pregunta é se o Presidente do Goberno seguirá adiante co escaso apoio popular co que conta neste treito. Espero e desexo que así sexa, porque non paga a pena tensar a corda ata este punto para deixar escapar esta dificil e rara oportunidade. Costou moito chegar ata onde estamos, e iso é algo que a ninguén se lle debe pasar por alto. A acción criminal de ETA complica un proceso xa de por sí dificil, pero iso non significa que, dentro do movemento abertzale non se estéa a dar o debate acerca de se continuar no enrocamento ou tender a obxetivos pragmáticos por medio da negociación. Sen embargo, son consciente de que é dificil que primen estos úlimos, e iso é o que quero cuestionarme aquí.

A pregunta é: ¿Quere ETA e o seu entramado que haxa paz algún día en Euskadi? Non me refiro a que haxa ou non paz se se cumplen os seus requerimentos, senón se están dispostos a que a sociedade vasca tome a decisión que considere oportuna sen ter que coincidir co que a ETA lle pareza correcto. A pregunta que eu prantexo, e cada quén é libre de respostala como lle pete, é ata qué punto o lexítimo dereito de autodeterminación de Euskadi é o seu leit motiv e non a causa trala que se escudan. Se queren enfrontarse ó referendo de autodeterminación ou se pretenden, pola contra, impoñer a independencia.

Un home tan pouco sospeitoso de totalitario coma o filósofo e escritor Antonio Escohotado escribiu no seu ensaio Caos y orden, dentro do capítulo La cuestión nacional, as seguintes reflexión que agora me gustaría compartir con vostedes:

"El fenómeno jurídico de que un grupo pueda constituírse como Estado soberano es indiscernible del fundamento jurídico en cuya virtud puede siempre escindirse de otro (Estado soberano), con lo cual su derecho de constitución es indiscernible de su derecho de secesión. El único límite de semejante decisión es extrajurídico, y concierne al grado de tenacidad y coraje con que proceda, pues esa decisión suscitará sin duda represalias. Pero un repaso a la historia pasada y reciente muestra que cuando este binomio se omite o niega surge de inmediato una espiral de violencia, cada vez menos discriminatoria a la hora de elegir blancos, donde compiten en crueldad separatistas y unionistas. A diferencia de otras épocas, en lo que va de siglo ni un solo de estos conflictos se ha zanjado duraderamente con una victoria militar del unionista, sellada con la rendición de su adversario."

Escohotado, no transcurso do capítulo, entra a coñece-lo caso concreto de Euskadi coma expoñento máis claro do conflicto entre nación e Estado dentro do Estado español. O intelectual madrileño comenza criticando o enconamento das posicións, e o proveito que sacan uns e outros do seu inmovilismo ("Sus verdaderos enemigos pasan entonces a ser quienes aspiran a una salida negociada, sean del bando que fueren, pues amenazan interrumpir el comercio de mano dura.") e, logo de critica-los burdos pretextos do Estado español para eludi-la convocatoria do referendo, pasa a valora-la situación dende a perspectiva vasca:

"Por otra parte, la vileza de gobiernos que enconan reivindicaciones nacionalistas - en vez de darles curso, mediante los oportunos plebiscitos- no asegura que esa reivindicación sea justa, o siquiera argumentable con verdaderas razones. En el caso vacos, por ejemplo, a la siempre legítima aspiración de autogobierno no sólo se engancharon los tradicionales intereses caciquiles de cualquier región, sino ingredientes tan exóticos como el racialcatolicismo de Sabino Arana y el marxismo-leninismo de ETA. Da una idea de ello que las juventudes nacionalistas, representadas por Jarrai, rechazaran al principio el único brote libertario eficaz y espontáneo acontecido en Euskadi y el resto de España - el movimiento de los insumisos ante una recluta militar forzosa- como traición a la disciplina revolucionaria. Encomendándose primordialmente a la nitroglicerina, el combinado de comunismo albanés y aranismo no tardó en producir formas de autosabotaje, como la "irrenunciable" aplicación de la independencia a Navarra (..)"

Prosegue Escohotado a súa análise da situación na confrontación que ás veces se prantexa entre nacionalismo e cosmopolitanismo que "la reivindicación vasca no se opone en principio al ideario cosmopolita, sino tan solo al ideario indiscutiblemente etnómano del gobierno español, basado durante más de medio milenio en una autoridad que claramente es y se pretende "guardiana de la identidad colectiva". Comparado con otras reivindicaciones independentistas - como la catalana-, el independentismo vasco rebosa "etnomanía", pero no hay a priori el más mínimo roce entre nacionalismo (un espírito particular que reclama autogobierno) y cosmpolitanismo (un espíritu que aspira a hacer respetar la dignidad humana en todas partes)." Así, o problema de lexitimidade non viría do obxetivo senón do método.

O futuro de Euskadi pasa irremediablemente pola convocatoria dun referendo de autodeterminación. O feito de que o empecinamento de ETA dificulta ese chanzo é demasiado evidente coma para pasarlle desapercibido ós propios membros do autodenominado Movemento de Liberación Nacional Vasco. O Estado español, con tódalas súas taras, non é actulmente un rexime totalitario de corte fascista, senón un Estado democrático e de Dereito, no que é posible articular medios pacíficos co obxetivo de convencer á maioría dos membros da socieade vasca das bondades dunha hipotética independencia. Unha vez que esa vontade maioritaria sexa clara e inequívoca, ningunha Constitución do mundo pode pór freno ás aspiracións de autogoberno dunha comunidade política. Xa para rematar con Escohotado: "Otra cosa es que llegue a convocarlo (o referendo), porque -fuera de las elecciones- cualquier consulta desagrada a la clase política, y en este aspecto nacionalistas y no nacionalistas coinciden de lleno: unos para no sentar precedente, otros para mantener intacta la ilusión de una posible victoria."

Nestas horas baixas parar o proceso de paz convén facer algunha reflexión ó respecto de porqué falla sempre o diálogo coma forma de solución deste conflicto, pero máis urxente é que, o propio mundo abertzale (¿as 200.000 persoas que votaban HB?), aquelas persoas que consideran que a autodeterminación é un obxetivo non só lícito senón desexable, desautoricen de maneira clara a quen, erixíndose como portavoz e gardían da esencia euskaldún, se empeña en boicotear unha e outra vez un proceso que só compete ó conxunto da cidadanía vasca.