28 de jan. de 2008

Agardar

Soldados no Campamento Anaconda (Iraq). Foto: ashkani.

Había ben tempo que quería falar de Iraq, máis, coma non daba atopado a maneira de facelo. Acordeime a semana pasada, ao ler algo que me dou pe a escribir agora isto.

Cando o actual Goberno dos EUA decidiu invadir Iraq para saquear as súa reservas
de petróleo, probablemente non agardaba que a tiranía de Sadam dera paso a un dos conflitos internos máis sangrantes do planeta. Ao empregar coma burda excusa perante a comunidade internacional que o país dispuña de armamento de destrución masiva, comprometeu, asi mesmo, a lexitimidade de dita comunidade, e nomeadamente dos países ocidentáis, para intervir contra os países-canalla que sí posúen ese armanento, e teñen Gobernos que están dispostos a usalo.

A ditadura de Sadam Husseín, que oprimíra de forma salvaxe á poboación iraquí, constituía o único elemento cohesionador dun Estado creado para satisfacer intereses alleos. Coma en África, as potencias ocidentáis deseñaron, tras a descolonización, un mapa baseado nun modelo de organización xurídico-política de corte ocidental que non tivo en conta as diferencias étnicas e relixiosas que determinaban, e aínda determinan, a adscrición a un grupo social ou outro. Gabábase Winston Churchil, na súa vellez, de que “a Iraq creeino eu, unha tarde, á hora do té”. Abonda mirar o mapa para ver que usou para elo o tiralíñas.

Concebido coma un país-caixón de sastre do que non se repartira do cadaver do Imperio Otomano, Iraq era xa hai décadas un polvorín (a palabra co que máis o definen os xornalistas) que só os sucesivos gobernos autoritarios mantiveron en calma tensa. Logo de caer a clave da bóveda, todo o edificio se viu abaixo. Hai quince anos, o mesmo pasou en Xugoslavia.

A invasion promovida pola Administración do Presidente George Bush non só condeou á poboación iraquí ao caos máis absoluto. Tamén embarcou a ducias de milleiros de cidadáns estadounidenses nunha guerra na que crian que serían tratados coma libertadores e, pola contra, se deron de fuciños con quenes os recibiron coma a modernos cruzados. Coñecendo algo o sincero patriotismo que se profesa nos Estados Unidos, a súa confianza na figura case paterna do Presidente, estou seguro de que a maioría de quenes se embarcaron na guerra cría que ían alí a extender a democracia e a liberdade, na súa versión american way of life. (Teño a impresión, e xente que vive alí mo confirma, de que en xeral, para os estadounidenses debe ser difícil crer que
alguén non queira vivir coma eles).

Por azar, atopeime cun número atrasado do New Yorker, no que aparecen publicadas unha seleción de cartas e correos electrónicos enviados por soldados estadounidenses destacados no país mesopotámico. As misivas formaban parte do proxecto Operación Regreso a casa, financiado polo Fondo Nacional para as Artes de Estados Unidos. A continuación reproduzco un fragmento dunha carta que o Capitán Ryan Nelly, procedente de Denver, Colorado, e que entón contaba con 36 anos, lle enviou á súa nai en Decembro do 2003:

“A peor cousa aquí non é o calor abrasante nin as noites frías; é a espera. Agardar que o vento deixe de soplar e que a area deixe de moerse contra a túa pel. Agardar un momento de privacidade, nunha carpa abarrotada con outros setenta homes, nun campamento repleto con outras setecentas carpas, nunha base repleta con 15.000 soldados, todos buscando por un lugar tranquilo para ir ao baño. Agardar que as toses axitadoras de osos, de pó máis fino que o azucre deixe de atacar os pulmóns. Agardar que os xeneráis ordenen que o batallón se mova ao norte, cara Digrit, onde outros, iraquíes, tamén están agardando, agardando por nós.

Unha rápida ollada pola miña carpa diráche qué está a pelexar esta guerra. Está Ed, un avó de Delaware de cincuenta e oito anos. Nunca se queixa da súa idade, pero faino o seu corpo, en dores e cruxidos, e na lentitude dos seus movementos tarde na noite ou nas mañás frías. Están Melisa e Mike, dous sarxentos que se casaron dentro da capela do Forte Dicks, un mes antes de que nos destinaran, tan namorados e, sen embargo, impedidos, a causa das políticas de fraternización, de nin sequera tomarse da man diante doutros soldados; pero, se os miras de preto, podes pillalos roubándose miradas segredas. Ás veces véxoos sentándose xuntos, sobre unha caixa de botellas de auga, compartindo con tenrua o seu almorzo. Están tan enfocados no outro que o mundo parece disolverse ao seu redor. Se estiveran nun picnic, no Central Park, en vez daquí, rodeados de area e máquinas de guerra, sería o mesmo. A guerra é unha maneira infernal de pasar a túa lúa de mel.”

Túzaros

Cando me chegou ao móvil a mensaxe coa noticia, viña de publicitar un mítin do BNG na miña comarca, co que a cara que me quedou foi de antoloxía.

Un terzo de vendetta interna, outro de radicalismo de salón, e outro de xudeofobia pura e dura, e axiña temos unha bonita maneira de facer o parvo outra vez. Negarse a honrar as vítimas do nazismo por non estar dacordo coa política militar do actual Estado de Israel resultamente tan aberrante que non sei coma a algúns dos meus compañeiros non sei coma non se lles cae a cara de vergoña cando falan da memoria.

[Máis: a nova en Galicia Confidencial; Memoria da Shoáh, un artigo de Afonso Vázquez-Monxardín; cometarios no blogue de Marcos Valcarcel; Ollo, non se perdan o alegre titular do noso Pravda enxebre (Encántame a demagoxia ben cedo pola mañá!)]

25 de jan. de 2008

O primeiro paso é admitilo

Europa equivocouse ao lle botar a culpa constantemente a Israel e responsabilizalo pola situación. As veces, tratábase de críticas xustificadas, pero non poucas veces fumos indiferentes aos perigos e as ameazas con que se enfrentaba Israel e incluso lle exiximos que asumiran perigros sen garantirzarlle que non ia ficar só na loita.” (...)

Franco Frattini
, Vicepresidente da Comisión Europea e Comisario Europeo para Asuntos de Liberdade, Seguridade e Xustiza.

24 de jan. de 2008

A escalada do terrorismoa partir de Gaza

Por falta de tempo non traduzo a normativa RAG este acertado artigo, publicado no Jornal de Notícias de Aaron Ram, Embaixador de Israel em Portugal, arredor da situación en Gaza.


A escalada do terrorismo a partir de Gaza


São 8 horas da manhã e os seus filhos estão a ir para a escola. De repente, uma chuva de rockets voa por cima das suas cabeças. Não sofrem qualquer dano físico, mas ficam em estado de choque e recusam-se a sair de casa com medo de ser atingidos.

Um rocket aterra no meio da sua casa. Felizmente, ninguém lá estava, mas esta ficou em ruínas. Os seus filhos não conseguem dormir à noite porque têm medo. Você tem medo de sair de casa, mas também de lá ficar. A cena repete-se quatro, cinco vezes por dia. É assim que têm vivido, nos últimos anos, os cidadãos de Israel nas cidades próximas de Gaza. Mais de 40 rockets Qassam e morteiros atingem as nossas cidades e aldeias, diariamente.


Nos últimos dias, a situação piorou, mais de 100 rockets e morteiros atingiram as cidades israelitas de Sderot, Ashkelon e arredores. Os terroristas palestinianos começam também a atingir civis selectivamente usando armas de precisão. Um atirador do Hamas assassinou um cidadão equatoriano, de 20 anos, Carlos Chavez, voluntário no Kibbutz Ein Hashlosha.


Israel retirou da Faixa de Gaza, em 2005, por forma a viabilizar uma solução pacífica. Porém, recebeu em troca o terrorismo protagonizado pelo Hamas. Desde a tomada da Faixa de Gaza pelo Hamas, em Junho do ano passado, já foram lançados cerca de 1 500 rockets e morteiros contra Israel, causando mortos, feridos e aterrorizando a população.


Nenhuma democracia ficaria de braços cruzados a assistir ao facto da sua população ser atingida diariamente sem responder. Qualquer país tem a obrigação de proteger os seus cidadãos e agiria tal como Israel por forma a defendê-los.


Existe, no entanto, uma clara diferença entre os ataques terroristas contra Israel e a resposta defensiva da sua parte. Os terroristas palestinianos têm por alvo os civis israelitas e usam os seus próprios civis como escudos humanos. Os grupos terroristas fabricam, transportam e lançam rockets e morteiros a partir de zonas residenciais palestinianas densamente povoadas, usadas para encobrir essas acções. Tentam gerar, intencionalmente, crises humanitárias a fim de obter apoio internacional; atacam as passagens fronteiriças por onde passa a ajuda humanitária, destinada à população palestiniana, e traficam armas e explosivos em carregamentos disfarçados de ajuda humanitária.


Israel não olha para o povo de Gaza como seu inimigo e faz tudo o que está ao seu alcance para evitar atingir civis palestinianos inocentes. Os alvos de Israel são apenas os militantes armados directamente envolvidos em acções violentas e ataques contra cidadãos israelitas.


Israel quer, inequivocamente, a paz com os seus vizinhos palestinianos e acredita que o povo palestiniano tem pleno direito à autodeterminação nacional e a um Estado. Israel apoia a ideia de dois estados vivendo lado a lado em paz e segurança - uma pátria para o povo palestiniano e uma pátria para o povo judeu e está a negociar com a liderança palestiniana moderada do presidente Abbas por forma a alcançar este objectivo.


Infelizmente, os militantes armados palestinianos não são apenas inimigos do povo de Israel, mas também inimigos da paz. Propagam a sua ideologia que reitera violência ao invés de diálogo. Estes extremistas de Gaza opõem-se à reconciliação, às conversações de paz e afirmam que qualquer palestiniano que negoceie com Israel é um traidor da causa árabe, daí que o Hamas seja reconhecido como organização terrorista pela comunidade internacional. O Mundo não precisa de outro Estado terrorista. Não pode haver paz enquanto a liderança do Hamas em Gaza estiver mais interessada na obliteração de Israel do que na solução de dois estados.

21 de jan. de 2008

Irracionais

Por mor do corte de suministros á Franxa de Gaza, hoxe os xornáis veñen máis ramplóns do habitual. Mirando cara atrás, penso que foi o dereitista La Razón o que deu o pistoletazo de saída da progresiva tabloidización da nosa prensa. Creo que foi entón cando comenzou esta carreira entre os medios, cada un no seu sector ideolóxico, para ver quén é máis puro. Leo a prensa que se gaba de progresista e danme ganas de chorar. Os motivos de Israel non existen, ou son obxeto de mofa. Os mortos israelíes non existen, ou son minimizados, ou son comparados co número de mortos palestinos. Seguindo esa lóxica macabra, habería que agardar a que os rapaces de Hamás maten máis israelíes para atacar? Ata que o marcador estea igualado, debería o Tsáhal cruzarse de brazos?

Hai algo sobre todo que me preocupa destas reacións, alegremente alentadas pola prensa: o modo no que os sentimentos ocupan o lugar da razón. Paréceme tremendo que se pretenda dar por válido un punto de vista baseándose en argumentos irracionáis. Que se ensalce o sentimento coma un motivo político válido, por riba do raciocinio, non é máis que fascismo. Estou seguro de que os mozos que se afiliaban ás SS estaban convencidos de que o seu sano sentimento de odio aos xudeus non podía estar errado. Os seus herdeiros tamén cren que a vontade está por riba da razón; mudaron totalmente a estética, máis a súa falta de ética segue a ser a de entón. Se renuciamos a debatir ideas para pasar a contrapoñer sentimentos a propia idea de sociedade civil salta polos aires.

Do corte de suministros xa dixen o que pensaba, polo que non ten sentido repetirse.

17 de jan. de 2008

Entrevista con Bernard Henry Levy

Nesta entrevista, o filósofo e divulgador francés Bernard Henry Levy aborda varios temas que me parecen de interese, sobre todo na necesidade de que a esquerda recupere un discurso netamente liberal, abandoado nas máns da dereita. Que o mesmo se vira sustituído por unha fascinación cíclica cara modelos totalitarios e as súas solucións definitivas é, ou alomenos así o creo, a orixe da podredume intelectual que hoxe en día lastra a esquerda.

No relativo á Unión Europea, á que se alude no prefacio, se ben asumo e defendo a necesidade e vantaxes de dita Unión, que o proceso se estea a levar a nivel estatal, maila resultar máis eficaz, xa por varias veces repercuteu nunha perda da calidade democrática do mesmo coa que non podo concordar. Anque o tema non se trata na entrevista, ao ser unha das constantes do pensamento de BHL, entendo que é oportuno mencionalo.


Publicado no xornal La Nación, Seción Enfoques, o 9-12-07.

Paris. O rexeitamento a Estados Unidos, á Unión Europea e ao liberalismo cegaron a unha esquerda fascinada por unha nova tentación totalitaria, afirma o filósofo francés

Por que ser fiel a unha esquerda que se derrumba? Por que negarse a cruzar a fronteira ideolóxica e pasarse con bandeira e banda ao sarkozismo triunfal, como fixeron moitos dos seus amigos? Esas preguntas serven de fío conductor ao filósofo francés Bernard-Henri Lévy para facer un balance sen concesións do estado da esquerda en Francia e tratar de identificar as razóns da derrota socialista nas eleccións presidenciais de abril e maio pasados.

O máis célebre, o máis mediático dos chamados “novos filósofos”, responde a esas interrogantes no seu recente libro Ce grand cadavre tombé à a renverse (“Ese gran cadáver caído de lombos”), fórmula utilizada por Jean-Paul Sartre para cualificar á esquerda cando escribiu o prefacio do libro Aden Arabie, de Paul Nizan, en 1960.

Solicitado por Nicolas Sarkozy para que publicase un artigo de apoio á súa candid
atura durante a recente campaña electoral –como fixeran André Glucksmann e Alain Finkielkraut–, Lévy confesa terlle explicado ao entón candidato presidencial que, “a pesar da amizade que nos une” desde 1983, resultáballe imposible apoialo. “Despois de todo –argumentou–, a esquerda segue sendo a miña familia.”

A partir de esa conversa, BHL –como se coñéceo en Francia– lánzase a un meticuloso análises interior co fin de descifrar as súas razóns máis íntimas para ser de esquerda. Desfilan así imaxes, acontecementos e reflexos que marcaron a súa vida, transformándose en elementos constitutivos da súa personalidade: maio de 1968, o escándalo Dreyfus, a guerra de España, o anticolonialismo, o antisemitismo –que non consegue separar do antirracismo– e a liberdade, que non consegue separar da igualdade.

Pero a parte máis importante do libro quizais sexa a última, onde fai un balance de “ese campo de ruínas” en que se transformou a esquerda actual. É verdade –afirma–, a esquerda rompeu coa versión clásica da tentación totalitaria, “o socialo-comunismo”. Pero deses edificio en ruínas apareceu outra tentación totalitaria que xa non se inspira na extrema esquerda, senón na dereita, incluso na extrema dereita. Para Bernard-Henri Lévy, a esquerda está enferma. É vítima da súa fascinación pola nación e a bandeira, de seu antieuropeísmo, de seu antinorteamericanismo, de seu antiliberalismo, de seu antisemitismo, de seu fasci-islamismo… “A esquerda está enferma de dereitismo, esa é a verdade”, resumiu nunha entrevista exclusiva con La Nación en París.

–Vostede non cree que pedirlle á esquerda que estea a favor do liberalismo e de Estados Unidos é como querer demostrar a cuadratura do círculo?

–De ningunha maneira. No que atinxe ao liberalismo, debo lembrarlle que o liberalismo é patrimonio da esquerda. O liberalismo é Jacobo Rousseau e o seu contrato social, Adam Smith ou John Locke. Como diría Benedetto Croce, é necesario distinguir entre liberalismo e liberismo. O verdadeiro liberalismo nunca defendeu a lei da xungla ou o mercado desregulado. Pola contra, o liberalismo esixe regras, pactos, obrigas que enmarcan a relación das forzas económicas. O liberalismo non é o mercado, é o contrato.

–Cando os altermundialistas e outros sectores de esquerda que vostede denuncia con enerxía acusan ao liberalismo de todos os males, quizais refírense ao ultraliberalismo.

–Pero entón que o digan. Por que non o dino? Que digan que están contra o ultraliberalismo e que queren arrincarlle o bo liberalismo á dereita. Que queren reivindicar a súa herdanza. Que digan como farán para volver a poñelo de pé. A miña mestre, Louis Althusser, dicía que o gran xenio de Marx foi tomar a dialéctica hegeliana, concepto reaccionario, e poñelo novamente de pé. En Francia temos cantidade de cretinos que din que a nación, a seguridade, a bandeira e Xoana de Arco -conceptos reivindicados pola dereita- pertencen tamén ao patrimonio da esquerda. Pero, entón, como é posible que, tratándose de algo tan importante como o liberalismo, non fagan o mesmo traballo? Que non sexan capaces de distinguir entre Silvio Berlusconi e as tres revolucións fundadoras do modernismo [a inglesa, a norteamericana e a francesa]? Facer ese traballo é competencia dunha esquerda crítica. Criticar quere dicir separar o bo do malo. Pero, a esquerda radical, os altermundialistas, todos aqueles que apoian a Hugo Chávez e a Evo Morales, decláranse antiliberales, non antiultraliberales. Se lles resulta difícil esa palabra, que atopen outra. A verdade é que hai algo na idea mesma de liberdade que dálles medo e que detestan. Ese medo foi o que produciu a Castro onte e a Chávez hoxe.

-Vostede non cree que Chávez sexa de esquerda?

-Naturalmente que non. Como pode ser de esquerda un home que exerce un poder persoal, que soña con que ese poder sexa vitalicio, que amordaza aos medios de comunicación do seu país, que está sentado sobre unha montaña de ouro que a súa poboación non aproveita e que é o aliado de Ahmadinejad na guerra planetaria que libran os demócratas e os antidemócratas? Hai actualmente unha esquerda que pensa que Chávez é da familia, o neno turbulento da familia. Eu non. Eu son de esquerda e creo que Chávez é o meu adversario.

-E non se sente só nese planeta da esquerda ideal? Porque unha cousa é o que un quixese e, outra, o que é en realidade.

-Non impórtame. Síntome só con Ingrid Betancourt, con Vaclav Havel, con Huber Matos, con Barak Obama, cunha parte da esquerda arxentina que se recoñecerá no que digo e que debe de estar negándose a verse abandeirada por Chávez.

-No que fai á necesidade dunha esquerda prol norteamericana É posible que súa análise sexa adecuado para Francia. Pero, que dicir de América latina, onde Estados Unidos fixo e desfixo ao seu antoxo en tantas ocasiones?

-O caso non é o mesmo que en Francia, é verdade. Sen embargo, pódese dicir calquera cousa de Estados Unidos, e Deus sabe se eu critiquei algunhas desviacións dese país que me erizan: Bush, o creacionismo, o conservadurismo duro. Pero Estados Unidos tamén é un país onde as institucións democráticas, a prensa, a opinión pública funcionan en forma exemplar. Un presidente norteamericano xamais podería tratar de dar marcha atrás sobre o arrepentimento dos crimes históricos cometidos por Francia, como fixo Sarkozy co colonialismo. A reacción perante Abu Ghraib foi inmediata. En tres días, toda a prensa norteamericana, incluído Fox News , fixo seu mexa culpa. Todos falaron da bancarrota do Estado durante o furacán de Nova Orleáns. Pero ninguén mencionou a solidariedade da xente. Non só de Hollywood, senón dos rednecks de Texas, que acolleron aos negros, vítimas de Katrina. Iso é Estados Unidos. Non se pode afirmar que é a casa do diaño. É o país dunha mala política, dunha corrente conservadora que me provoca calafríos na costas, pero é un país formidable, un país que ten recursos institucionais e democráticos que merecen ser tomados como exemplo, polo menos en Francia.

-Volvamos ao comezo do seu libro, onde conta a chamada telefónica que lle fíxo o candidato Sarkozy para que vostede se sumase ás figuras de esquerda que o apoiaban. Como é posible que vostede faga nesas páxinas un retrato tan feroz do actual presidente e, sen embargo, siga afirmando que é o seu amigo?

-Porque a amizade é unha cousa e a política é outra. A diferenza entre Sarkozy e eu é que eu sei recoñecer a diferenza entre a proximidade amigable e as distancias ideolóxicas, e el non. Sarkozy cree que é suficiente ser amigo para estar de acordo. Eu creo o contrario.
-Pero, é posible discutir con el?

-Ese día non puiden, é verdade. Pero coñezo a Sarkozy desde 1983. Coñézoo ben e discutimos con frecuencia. Ese día, se atopaba na fase ascendente da súa campaña, estaba acelerado e, en efecto, era incapaz de discutir. Pero, vostede cree que fago un retrato feroz?

-Si. Cando conta que Sarkozy lle di "e cando me vas facer teu papeliño na prensa como Glucksmann", faino dun modo tan desprezativo que o lector pregúntase como é posible que vostede non reaccione.

-Eu reacciono: non voto por el.

-Vostede non vota por el e ademais escribe o libro. Pero, non é só esa conversa senón que, a medida que avanza a escritura, demoleo cada vez máis.

-Porque a medida que avanza a campaña, Sarkozy constérname cada vez máis. Sarkozy fixo unha campaña de extrema dereita: sobre a necesidade de que Francia deixe de arrepentirse polos crimes cometidos durante o réxime de Vichy e o colonialismo, sobre a herdanza de Maio 68. Como el os manexou, todos eses e outros moitos temas resultáronme insoportabeis.

-Cales son para vostede as calidades do presidente francés?


-A enerxía, a vitalidade, a vontade de reformar a Francia: as 35 horas, os réximes especiais e as universidades, todo iso vai na boa dirección. En política exterior tamén adoita ir no bo sentido. Pero non cando recibe a Hugo Chávez e lle fai o agasallo dun recoñecemento de Estado absolutamente inxustificado. Non cando vende centrais nucleares civís a Muammar Khadafi. Pero hai outros aspectos nos que xa fixo un bo traballo: na reconciliación con Estados Unidos, na amizade con Israel, na ruptura coa política árabe da chancelería francesa.

-Viu a Sarkozy despois da publicación do libro?


-Si.

-O presidente díxolle algo?


-Nada. Pero sei que está furioso.

-Falando de Glucksmann, vostede cualifica o seu xesto de adhesión de 'valente'. Por que? Compréndeo?

-Non, a verdade é que non compréndoo moi ben. Non comprendín que fágao nese momento. O papel dun intelectual non é o de manifestarse tan rápido. O papel dun intelectual é o de pronunciarse, pero o máis tarde posible, despois de obter o máximo. Dándose tempo, Glucksmann podería ter obtido aínda máis sobre os témas que lle interesan: a causa chechena, a amizade con Estados Unidos, etc. Por iso non comprendo. Chameino e díxeno.

-Cree, en todo caso, que o papel dos intelectuais é o de estar 'a favor' do rei ou do poder?

-Non. Nin creo nin comprendo. Eu xamais estiven cun goberno. Fun amigo de François Mitterrand. Foi testemuña do meu casamento exactamente un ano antes de gañar as elecións de 1981. O primeiro que fixen o día da súa victoria foi entrar en oposición. Fun amigo de Sarkozy durante 24 anos. O primeiro que fixen cando chegou ao Elíseo foi pasar á oposición. Non entendo por que hai intelectuais que fan o contrario.

-Como interpreta o xesto desoutros socialistas -e amigos seus-, como o actual chanceler Bernard Kouchner, que decidiron engrosar as filas sarkozistas?

-Non o sei. Hai numerosas interpretacións posibles. Quizais crean que poderán influír no curso dos acontecementos.

-Sarkozy é alguén fácil de convencer?

-Por suposto que non. Sinceramente, non estou demasiado impresionado polas realizacións de Kouchner no seu ministerio. Creo que podería ter sido moito máis útil na oposición que no goberno.

-Lin nunha entrevista que lle resulta simpática a forma que ten Sarkozy de falar de amor.

-Si, paréceme emocionante a forma que tiña de dicir públicamente que amaba á súa muller.

-É verdade. Un home que exerce o poder parece humanizado por ese sentimento.

-Quizais demasiado. Porque se pon en perigo fisicamente. Sarkozy exponse demasiado. Hai unha teoría, a 'teoría de Kantorowicz', sobre os dous corpos do rei. Segundo esa teoría, un presidente ten dous corpos, un profano e un sagrado. Así gobérnase: o corpo profano está moi perto da xente e o sagrado moi lonxe. O poder exércese no equilibrio entre ambos corpos. O problema de Sarkozy é que hai demasiado corpo profano e pouco corpo sagrado. Isto ten que ver con esa ambigüidade entre república e monarquía que é Francia, onde é necesario atopar un equilibrio entre distancia e proximidade, entre a sacralidad do poder e seu materialidad. Tivemos presidentes que iban demasiado lonxe nun sentido, como Mitterrand, e outros que van demasiado lonxe no sentido inverso, como Sarkozy.

-Vostede refírese a esa tendencia populista de Sarkozy que tantos lle critican?

-O que máis debería preocupar de Sarkozy, en realidade, é que se trata dun verdadeiro home de dereita. Cando di abonda xa de arrepentirse públicamente por Vichy [a colaboración coa ocupación nazi durante a Segunda Guerra Mundial] ou pola colonización, é autenticamente sincero. E iso xéame o sangue.

-Pero un 54 por cento dos franceses votárono sobre esas bases. Non cree que Francia é moi no fondo un país xenófobo, con frecuencia racista e, como dicía Mitterrand, moi conservador?

-Si. Pero había neste país un proceso de reflexión, sobre todo no que fai ao noso papel no marco do colonialismo. Pola contra, a campaña de Sarkozy, coa súa negativa a arrepentirse das faltas cometidas, serviu para paralizar ese proceso de toma de conciencia. Un país que non ten vergonza é un país perdido. Pódese perdoar, pero non esquecer. A vergonza é un gran sentimento humano. Eu reivindico dúas grandes categorías políticas: a vergonza e a melancolía.

-Melancolía de que? -Dun ceo baleiro. Porque xa non abonda miralo para atopar os planos da Xerusalén celeste.

[Máis: biografía; reseña do libro (en francés)]

16 de jan. de 2008

E hai quen os equipara aos partisanos



A heroica resistencia palestina engade un novo tanto á súa loita pola xustiza e un mundo mellor. Desta volta, un rapaz ecuatoriano, mentres traballaba nun quibutz.

12 de jan. de 2008

Se agora non, cando?

Na imaxe, partisanos, trala guerra, desfilando polas rúas de Milán. Foto: KarlMarx.

Entérome lendo o suplemento Culturas de La Voz que El Aleph Editores ven de publicar en castelán a novela de Primo Levi Se agora non, cando?, escrita só un ano antes do falecemento do escritor italiano. Nela, Levi aventúrase no mundo dos partisanos de Europa do Este, que mantiveron unha loita abismalmente desigual contra o fascismo dominante. Conta a crónica que o libro está baseado nas anécdotas que lle contaba un amigo que traballaba nun centro de acollida de Milán. O propio autor tivera unha breve experiencia na loita antifascista antes de ser recluído en Auschwitz.

Os protagonistas son Mendel e Leonid, soldados perdidos entre as liñas do frente do Leste, durante a remontada rusa do 1943. Ambos ingresarán despois nunha milicia de partisanos xudeus, coñecidos coma os gedalistas, coa cal atravesaría Bielorrusia, Polonia, a Alemania ocupada polos aliados e, por fin, Milán. Un periplo de dous anos para comenzar outra viaxe, a definitiva, que os levará cara a terra onde poderán ser libres. É, pois, a historia de quenes protagonizarían a última aliá previa á creación de Israel, a dos que por azar ou pericia escaparon da Shoah, e que culminaría no 48 o proxecto de autodeterminación xudía.

Durante o seu percorrido, o lider da milicia tocaba unha canción escrita por un xudeu ao que os nazis deran media hora para compoñer antes de matalo. A letra, breve e emotiva, é toda unha declaración de intencións dunha xente que asumiu que o primeiro e último mandamento era estar vivos.


Recoñecédesnos? Somos as ovellas do gueto,
esquiladas durante mil anos, resignadas á ofensa.
Somos os xastres, os copistas e os cantores
murchos á sombra da cruz.
Agora aprendemos os camiños do bosque,
aprendemos a disparar e damos no branco.
Se non son eu por min mesmo, que será de min?
Se non é así, cómo?. E se non agora, cando?


11 de jan. de 2008

I kill you

Seguramente porqué é un humor moi bruto, o vídeo que amoso a continuación me fixo tanta graza. Bruto, si, máis tamén irreverente, punzante, sorprendente,... Non chabacano, senón moi orixinal e divertido, ou así mo pareceu a min. Do mesmo modo, dado que o tema é atroz, sería natural que a alguns dos leitores lles resultara de dubidoso gusto bromear sobre algo tan tétrico coma o terrorismo suicída. Para quen se incardine neste segundo grupo, xa advirto que pode que a atuación en Washington do ventríluco Jeff Dunham e a súa esquelética marioneta non sexa do seu agrado.

Logo deste, creo eu, prudente aviso, con todos vostedes, as tribulacións do pobre Achmed que, despois da explosión comproba horrorizado coma o das setenta e dúas virxes agardadas non é coma llelo contaran ...



Vía Herut.

10 de jan. de 2008

Pola boca morre o peixe (3)

"El venezolano de nacimiento (Por desgracia), de origen judío, quien fue Ministro de Economía de CAP II, y unos de los ideólogos del paquetazo neoliberal que dio origen al “caracazo” que masacró mas de 3.000 compatriotas en las calles y fueron enterrados en fosas comunes, y ahora flamante funcionario de organismos económicos multilaterales que doblegan al mundo (BM-FMI), en nombre de y para USA, Moisés Naim, ha escrito un libro que la ideología de la globalización neoliberal promociona como best-seller, dicho libro se denomina ILICITO. (...)"

Estaba lendo Chuza!, cando, ao atopar esta nova quíxen saber un pouco máis do tal Moisés Naím. Metín o nome en Google e isto foi o que atopei no panfleto na rede do chavismo. E claro, ese dato non podía faltar na lista das maldades.

Máis: Pola boca morre o peixe (2)

Axenda (2)

A AGAI organizou unha charla-coloquio co gallo do Día Internacional de Recordo das Vítimas do Holocausto, que se celebra o vintesete de xaneiro. A mesma terá lugar o 23 de xaneiro, mércores, ás 20:00 horas, no Clube Internacional de Prensa de Santiago de Compostela (Avenida da Coruña 6 - baixo).

O acto, presentado por Afonso Vázquez-Monxardín, escritor e membro de AGAI, levará por título "O negacionismo do holocausto e a memoria das vítimas", e contará coma poñente co Sr. Edwin Yabo, agregado cultural da Embaixada de Israel en España, e que xa noutras ocasións se prestou amablemente a colaborar coa Asociación.

(Máis: o aviso na páxina da AGAI)

9 de jan. de 2008

O día da ansiedade

Un artigo de Gustavo Perednik.

Tzar Alexandre II Nikolaevich.

Fai uns meses asistín a un concerto da Orquesta Filharmónica de Israel, no que o pianista Orli Shalam interpretou a Segunda Sinfonía de Leonard Bernstein. Ésta baséase nun laureado poema pastoral de Wystant Auden: A idade da ansiedade (1947), escrito no verso aliterado do anglosaxón, que tanto cautivara a Jorge Luís Borges.

A obra revisa a busca de identidade no remuíño dun mundo inestable, o tento dunha humanidade que bregaba por reencontrarse con ela mesma, despois da hecatombe da Segunda Guerra.

No poema, e na súa música xudía, reverberan diversos momentos de ansiedade do pobo hebreo, que gravaron puntos de inflexión no seu destino. Pola multiplicidade das súas consecuencias, ningún é comparábel ao 13 de marzo de 1881, un dos días máis fatídicos da historia, cando foi asasinado o zar Alejandro II Nicolaievich (1818-1881), coñecido como «o zar libertador».

A súa rexencia constituíu un intervalo relativamente liberal nos tres séculos durante os que a dinastía Romanov gobernou o país máis extenso do globo.

Antes dese intervalo había no mundo dez millóns de xudeus, a metade dos cales habitaba en Rusia, baixo condicións políticas aciagas, e concentrádevos nas provincias occidentais, unha «zona de residencia» fóra da cal tiñan prohibido asentarse.

Traballaban de hospederos, comerciantes e artesáns, conformando un pouco máis do dez por cento da poboación xeral. Se ben a partir do século XVI os israelitas estaban limitados a certas áreas xeográficas, a disposición legal foi decretada por xudeofobia de Nicolás I (1796-1855).

Á sazón, estaba vixente o cantonismo, un dos réximes de alistamiento máis desapiadados ca se lembren, que se prolongou durante tres décadas. Consistía en reclutar a nenos maiores de 12 anos (un límite mínimo de idade que usualmente era violado), quen pasaban por un cruel adestramiento que se prolongaba ata os 18 anos. A esa idade, o mozo ingresaba ao exército zarista para un servizo de vintecinco anos máis. O obxectivo principal do martirio era cristianizar pola forza aos conscriptos.




Canon do exército tzarista. Foto: Vagamundos.

O 2 de marzo de 1855, Alexandre II aconteceu ao seu pai no goberno de Rusia, o mesmo mes no que Inglaterra e Francia uníronse a Turquía na Guerra de Crimea, que os otomanos sostiñan contra o imperio ruso desde facía case dous anos.

Malia esta conxuntura internacional, o novo zar e a súa esposa, María Alexandrovna, emprenderon unha etapa política coñecida como "Era das Grandes Reformas", que significou un progreso social insólito.

A principal reforma foi a liberación dos servos do imperio, que sumaban máis de corenta millóns, incluíndo os da propia familia real. Esta medida, acompañada de préstamos estatais aos recén emancipados, a fin de que comprasen as súas terras, xerou a oposición da nobreza terratenente.

Así mesmo, reorganizáronse os tribunais e a xustiza, baixo unha nova administración que imitaba o modelo francés. Promulgouse un código penal que melloraba a situación dos presos políticos, moderouse a censura de prensa, e admitiuse o autogoberno dos distritos rurais.

Por primeira vez, incentivábase a educación científica: a sapiencia e filosofía occidentais penetraban na intelectualidad do país, e as obras de numerosos autores comezaban a ser lidas en traducións. Mentor destas innovacións era o titor do mozo Alexandre, o poeta Vasili Zhukovsky, alcumado «o tradutor máis orixinal da literatura universal».

Un ano despois de asumir o trono, Alexandre II aboliu o cantonismo. Ademais, aos efectos de revitalizar a economía, abriu a «zona de residencia» para o traslado de profesionais, artesáns e comerciantes. Así describiu Jaim Potok o efecto da liberalización e as migracións: «Moitos mozos xudeus foron conquistados por unha esperanza mesiánica na inminente transformación da sociedade, e uníronse aos grupos revolucionarios… (Outros) ingresaron nas escolas rusas e empezaron a tomar parte da cultura do país. Entraron nas artes. Fixéronse xornalistas, avogados, novelistas, poetas, críticos, compositores, pintores, escultores. Apareceron en toda área da vida económica, política e cultural da nación».

O iluminismo e a vocación pola cultura universal comezaban a influír na xudaría rusa. A partir de Isaac Ber Levinsohn, «o Mendelssohn ruso», empezaron a destacarse escritores como Abraham Mapu (pai da novela hebrea), Mendele Mojer Sforim (precursor da literatura idish), Abraham Goldfaden (iniciador do teatro nese idioma), e Iehudá Leib Gordon, coñecido polas súas siglas: Ialag (1831-1892). Este foi un dos máximos poetas hebraicos, quen acuñou na súa obra tanto o lema dos iluministas como o dos primeiros sionistas modernos.

En efecto, no seu poema Esperta, pobo meu, Ialag estableceu a célebre máxima: «Se un xudeu na túa casa, e un home na rúa». No seu artigo «Iremos con mozos e anciáns» propuxo o apotegma bíblico de «Beit Iaakov Lejú ve-Neljá» (Casa de Jacob, vede e iremos) cuxas siglas deron nome aos protagonistas da primeira alía, ou inmigración xudía a Palestina en 1882.

Notablemente, Ialag, en distintas etapas da súa vida foi rexeitando tanto aos primeiros (a asimilación probou non ser solución á xudeofobia) como aos segundos (o cruel trato que Turquía propinaba ás xudeus en Eretz Israel, pareceulle un obstáculo insuperable).

Foi un das grandes que personificaron a era de ansiedade que se produciu co comezo dos pogromos, cuxo detonante foi o magnicidio. Un paralelo en Alemaña foi o filósofo Hermann Cohen, quen neses anos admitía «ter fachendoso coa posibilidade da integración, aínda que agora retorna a antigua ansiedade».

Durante o reinado de Alejandro II floreceu a prensa xudía, tanto en hebreo como en ídish, e aínda en ruso (Razsvet ou «Aurora» foi o primeiro xornal xudeu nesa lingua, que para 1860 era estraña incluso entre os israelitas máis cultos).

Xurdiron institucións feixóns educativas: en 1863, un grupo de intelectuais de San Petesburgo creou a «Sociedade para a promoción da cultura entre os xudeus de Rusia», e máis tarde fundábase a ORT, sociedade para o traballo manual e agrícola entre os xudeus, nada a partir dun permiso que outorgase o zar para recadar fondos filantrópicos. Lev Osipovich Levanda (1835-1888), convocaba a partir do Razsvet a «espertar baixo o cetro de Alexandre II». Espertarían por pouco tempo, e volverían a sumirse nun pesadelo sen precedentes.

O 13 de marzo de 1881 o zar Alexandre II é asasinado en San Petersburgo pola bomba dun anarquista nihilista suicida


A era dos pogromos



Neste espectáculo de sombras chinesas, unha nena cóntalle ao sol coma foi arrasado o pobo da súa familia durante un dos pogromos da Rusia tzarista. Foto: Morganfitzp.


O 13 de marzo de 1881, a carruaxe de Nicolaievich transportábao polas rúas centrais de San Petesburgo, nas inmediacións do seu palacio de inverno. O cuarto tentado contra a súa vida en tres anos, deu no branco. Con el, expirou toda esperanza de emancipación xudía.

O movemento revolucionario «Narodniki» (Populares), comezado dúas décadas antes, e que inicialmente propoñía a rebelión do campesinado, xerou, a fins da década de 1870, grupos anarquistas propagadores do terrorismo indiscriminado. Iván Turguenev denominounos «nihilistas». Un deses grupos, o «Narodnaia Volia» (Vontade da vila), responzabilizouse polo asasinato, que fixo estoupar un período de violentísima reacción e de colapso xudeu: a era da ansiedade.

A presenza dunha moza hebrea entre os regicidas, Sofía Perovskaia, permitiu desatar o rumor de que o monarca caera vítima dun «complot xudeu». A liberalización reverteuse con frenesí, e Potok diría que «o baile chegara ao seu fin».

En linguaxe internacional, a palabra rusa «pogromo» alude especificamente aos ataques contra os xudeus rusos, acompañádevos de destrución de propiedade, saqueo, violacións e homicidios, diante da silenciosa ou aberta complicidade das autoridades civís e militares. Agás un incidente illado en Kiev en 1113, os pogromos tiveron lugar durante catro décadas a partir de 1881, e en tres olas de furor crecente que produciron decenas de miles de mortos e innumerables mutilados e feridos.

Tal como a Noite dos Cristais (10 de novembro de 1938) tivo como escusa o asasinato dun secretario da embaixada alemá en París, os primeiros pogromos presentáronse como a reacción pola morte do zar. Non tan espontáneos como adoita supoñerse, eran incursións coidadosamente planeadas tras un intenso traballo de axitadores, libelistas e grupos de ultradereita, que viran nas reformas unha seria ameaza e creron que era o momento propicio para exteriorizar a súa forza.

O novo goberno, de Alexandre III, permitiu os embates, e sectores da esquerda tamén os apoiaron, considerándoos como un espertar das masas que suscitaría a eliminación do réxime.

Os pogromos continuaron ata catro anos despois da revolución bolxevique. As tropas do comandante vermello Grigoriev foron responsables de corenta deles a partir de maio de 1919, que causaron seis mil mortes. O seu lema «Malla á burguesía e aos xudeus» non contrastaba demasiado co mote contrarrevolucionario de «Malla ao xudeu e salva a Rusia».

Diante do asasinato do seu pai, Alexandre III (o penúltimo zar) designou ministro do Interior ao conde Nicolás Pavlovich Ignatiev, outro sañudo xudeófobo que incentivou os pogromos como «actos de xustiza espontánea emprendidos polo pobo ruso explotado». A presión pública logrou que, ao ano, Ignatiev fose substituído polo conde Dimitri Tolstoi, quen culpou ás gobernadores de provincia pola súa pasividade, e urxiunos a que detivesen atáquelos e as depredaciones, o que se logrou en xuño de 1884, castigando aos pogromistas. Concluía así a primeira das tres olas mencionadas.

O atentado de 1881 sinalou a decadencia do nihilismo, que perdeu soporte e encamiñouse para a súa desaparición durante a Gran Guerra, ao cabo da cal produciuse a terceira e última onda de pogromos en Rusia.

A polarización política foi irreversible despois do asasinato e, fronte aos revolucionarios, xurdiron organizacións como a Liga Sagrada, precursora das temidas «Centurias Negras» paramilitares, e da Unión do Pobo Ruso, todas elas fanaticamente antixudías.

Antes da súa destitución, Ignatiev conseguiu pasar as «Regulacións Temporarias» ou «Leis de Maio» (3 de maio de 1882) que restrinxiron máis que no lapso anterior a «zona de residencia»: expulsáronse a miles de xudeus dos seus fogares e, en 1891, a metade da poboación israelita de Moscova foi desaloxada.

A vorágine xudeofóbica daquel período adquiriu cristalización ideolóxica. Foi facéndose pública a patraña dun poder xudeu oculto ao axexo. O pogromista Pavolaji Khrushevan imprimiu, en 1903, no seu diario Znamia de San Petersburgo, un resumo dos Protocolos dos Sabios de Sión, que Sergei Nilus publicaría integramente un par de anos despois.

O sacerdote Edward Flannery, historiador da xudeofobia, denominounos «a mentira do século», e tiveron espectacular éxito: millóns de exemplares vendéronse nos máis variados idiomas, ata o día de hoxe.

Á sazón, cobrou especial influencia nos asuntos de estado o máximo xerarca da Igrexa Ortodoxa Rusa: Konstantin Petrovich Pobedonostev (1827-1907), partidario do absolutismo e da rusificación, conocido como «o xenio maligno de Rusia durante un cuarto de século». Foi este prelado quen difundiu o macabro vaticinio para os xudeus rusos: «Un tercio morrerá; un tercio converterase ou asimilarase; un tercio emigrará».

Como consecuencia do clima xudeofóbico, xurdiron en forma espontánea as primeiras tentativas de autodefensa xudía organizada. Perdérase toda confianza na capacidade (e no desexo) das autoridades de protexer as súas vidas e propiedades. Aqueles sistemas defensivos foron precursores incluso dos que se formarían na terra de Israel nas décadas posteriores, para contrarrestar o terrorismo árabe.

Pioneiros en materia de autodefensa foron o autor Mordexai Ben-Amí e o científico Waldemar Haffkine (quen anos despois descubriu a vacina contra o cólera). Na cidade de Balta, un das primeiras vítimas dos pogromos, a mestre Eliezer Mashbir creou, en 1882, unha unidade de defensa que se comunicaba co toque de shofar. Os xudeus, por primeira vez en séculos, defendíanse.

A autocracia rusa necesitou doutras armas paralelas para reprimirlos, como frear a incipiente cultura xudía. En 1883, o goberno prohibiu as representacións teatrais en ídish, o que provocou un exilio de actores, autores e produtores para occidente. Pola súa vez, fixouse un estrito numerus clausus que limitaba ao estudiantado xudeu a unha proporción do 3 ao 10 por cento de todas as universidades e escolas secundarias. (En rexións como Odessa, coa apertura de Alexandre II, chegárase a un 35 por cento de estudantes hebreos.)

Case cincuenta mil nenos xudeus padeceran o «cantonismo», que xa era impracticable. No seu lugar o zar estimulou a evanxelización tradicional: unha secta chamada «Novy Izrail» (Novo Israel) publicitaba a apostasía xudía.

O maior éxodo da historia xudía ocorreu despois da morte de Alexandre II. Cen mil xudeus por ano abandonaron o país durante a década seguinte e esa cifra aumentou nos anos posteriores.

En 1881 fundouse a agrupación Am Olam, co propósito de establecer colonias socialistas xudías en Norteamérica. As setenta persoas do seu primeiro continxente partiron desde Elizabetgrad, xusto despois de que alí tivese lugar o primeiro pogromo da historia.

En xeral, o 85 por cento dos emigrados radicouse nos EEUU, pero por esa época comezou a creación das outras comunidades xudías nas Américas, e a realización sionista moderna –todo iso en resposta diante da atmosfera enxendrada polo asasinato do zar.

A decepción dos intelectuais polo fracaso da pretendida integración á Rusia das grandes reformas, foi terminante. León Pinsker, xa descreido da mera solución iluminista, publicou en 1882 «Autoemancipación» (no que acuñó a voz «xudeofobia»), e Ajad Haam comezou a dirixir a súa mirada a Sión.

Así mesmo, ese ano, o «Bilu» produciu a primeira onda inmigratoria a Israel, e un dos seus pioneiros, Jaím Hisin, participou da fundación de Tel Aviv, en onde pasou o resto dos seus días. Definiu claramente o que aquel ano clave representou para conciéncialas feixóns: «Os recentes pogromos espertaron con violencia aos compracentes xudeus dos seus doces soños. Ata hoxe, a miña orixe non me interesaba».

O historiador anglicano James Parkes referiuno así: «Na súa longa e azarosa historia, as xudeus nunca pasaron por período tan tráfico e exaltado como o que comezou coa fuxida de Rusia en 1881».


(Máis: O artigo orixinal en castelán pode atoparse aquí)

5 de jan. de 2008

Beber coa lingua

A Asociación de Funcionarios para a Noralización Lingüística está a levar a cabo unha campaña de promoción do etiquetado do viño na nosa lingua. A iniciativa, auspiciada pola Secretaría Xeral de Política Lingüística e pola Consellería de Medio Rural, busca darlle un empurrón a unha dinámica moi positiva de galeguización dun dos sectores máis característicos do País. Coma dende a propia asociación sinalan:

"No ano 2003 eran 12 as adegas que etiquetaban en galego. No 2006, chegamos ás 59. En 2007, xa son 115 de 440, coa promesa de 14 adegas de etiquetaren a colleita do 2008 na nosa lingua."
.
Ben seguro que van a ter éxito coa campaña. Cada vez máis xente está a superar ese prexuízo de que o galego non vale para os negocios. É máis, creo que nun ámbito coma este, no que a competencia doutros mercados é cada vez maior, apostar por unha identidade que o especifique é a atitude máis intelixente que se pode ter. Sobre todo, tendo en conta que hai viños galegos, caso do albariño ou do rosal, que contan con tan boa sona a nivel mundial. Coido que sería un erro que, por unha visión miope, se enfocara a produción só pensando no consumo dentro do Estado.

3 de jan. de 2008

O galego nas aulas

A Mesa pola normalización lingüística ven de sacar un manifesto co que non podo estar máis dacordo. Co gallo da aprobación do Decreto, polo que se regula o uso e a promoción do galego no sistema educativo, a Mesa fai un chamamento ao conxunto da comunidade educativa para que, entre todos, este nova regulación si sirva para algo.

Hai uns días, Isaac Díaz Pardo vaticinaba que o galego desaparecería coma lingua de uso frecuente, e ficaría reducida a funcións rituáis (que foi o que lle aconteceu ao hebreo durante milleiros de anos, ata que a recuperaron os sionistas), e eu non quero que lle pase iso ao galego. O noso idioma ten todas as caraterísticas para ser unha das linguas máis dinámicas do mundo e penso que, máis alá da opción ideolóxica de cada quén, é tarefa común de todos garantirlle un futuro. Oxalá desta vez se logre revertir esta tendencia que empurra ao galego cara a vitrina.

Só unha chata; o modo de recoller as sinaturas. Entendo que sexa preferible contar coa firma do puño e letra do asinante, máis, habendo coma hai sitios coma Petition on line, porqué non complementar ambos sistemas, para acadar máis apoios?

Si que é algo engorroso ter que descargar o formuario, imprimilo, cubrilo e envialo por correo postal, máis penso que sería importante que desta vez entre todos deramos un apoio claro a esta medida.

(Máis: formulario; versión definitiva do decreto)