Salónica

Cementerio xudeu de Salónica

"Poucas veces unha viaxe no espazo é á vez unha viaxe no tempo. Chegar a Salónica supón voltar ao século XV, ás rúas de Toledo ou Sevilla e ao rumor do castelan antigo. Porque Salónica non só é a capital de Macedonia; é tamén territorio xudeu-español. Catro séculos despois de que os xudeus de Toledo o Mallorca marcharan ao exilio, o ladino, o vello castelán falado no século XV, é aínda lingua en uso; por exemplo, nos folletos do Museo Xudeu: "Despues dela orivle expulsion d'Espania por los reyes Ferdinando i Isabella en 1.492, muchos Djidios empesaron a arrivar al abrigo de Salonik. La sivda tenia un ayre de tolerantsa i stabilita economica y muy presto la creativita Sefaradi suvio a su punto alto en el siklo 16", pode lerse no tríptico que acompaña á visita ao Museu Xudeu de Salónica.

(...) E anque a presenza xudía na cidade está atestemuñada no século III antes de Cristo, quenes hoxe habitan nela son descendentes directos desos xudeus da diáspora que no século XVI deixaron as súa casas de Sefarad, coa chave no peto e a la esperanza de voltar un día."

Unha das cousas bóas que ten a atitude hostil do xornal El País a todo canto ula a sionismo (ou a todo movemento de liberación nacional non terceiromundista) é que, ás veces, publican reportaxes fantásticas sobre a pegada xudía en Europa. Ademáis de un tratamento máis que digno da Shoah ("Vedes coma non somos xudeófobos?" :D ), non é extraño que fagan mención á aqueles xudeus que, logo da súa expulsión da Península Ibérica remataron espallados polo mundo. Este breve e fermoso artigo sobre a súa presenza en Salónica é unha mostra da parte bóa desa especie de compensación.

Na fotografía de arriba tamén quero determe un pouco. No ano 1.941 vivían en Salónica 56.200 xudeus sefarditas; entre eles, os jallejos aos que se refería Cunqueiro, que cincocentos anos despóis da súa expulsión consevaban a gheada da súa (a nosa Galiza). Catro anos despois apenas eran 1.240. Entre eles, estas catro supervivintes aos que retratou o fotógrafo Frederic Brenner (aquí, xa de maior). A imaxe paréceme tan impactante que, ao atopala mentres buscaba fotografías para o post, sorpendeume o feito de que nunca antes a vira. Por iso a poño aquí, e porque, anque restaurar a súa memoria (que tamén é a nosa) é sempre satisfatorio, cando acontecen cousas coma estas tórnase case unha urxencia, un pequeno acto de xustiza.