Zapatos en Budapest

O luns tiven a fortuna de poder acudir á conferencia de Jaime Vándor Koppel en Compostela. Nela contou as súas experiencias de neno en Budapest, durante a ocupación nazi de Hungría. É unha fortuna, que se cadra non valoramos, pero que dentro de pouco será imposible, ter a oportunidade de coñecer un periodo capital da Historia da Humanidade por quen tivo nela un papel de partícipe involuntario. Agradezo á AGAI que nos achegue a Galiza a memoria do pobo xudeu, máis cando, coma nesta ocasión, é algúen que viviu a etapa máis negra do noso pasado coletivo quen nola relata en primeira persoa.

Coma ben suxería un compañeiro, escoitandoo era doado comprobar que a traxedia que o auxe do nazismo acarrexou para o pobo xudeu, así coma para os demáis impuros, non se circunscribiu aos campos de exterminio. Foi un proceso gradual de acoso e derribo. A opresión administravia á que se viron sometidos non era ningunha novidade; sen embargo, abonda con que cho conte quén estaba alí, padecéndoo, para que o frío dato cobre vida ante os teus ollos. Ao principio, foron pequenas trabas administrativas. Minucias, se cadra, máis a súa función non era tanto causar perxuízos coma marcar a súa sorte. Entre estas marcas, claro, a máis famosa son as célebres estrelas amarelas que debían levar cosidas na roupa. Vándor afirmou que el aínda conservaba a súa. Parece incrible que un anaco de tela poida ter tanta relevancia.

Maila o inicio de lenta tortura burocrática, axiña se precipitaron os acontecementos. Chegados a este punto, moitos dos que, ata entón foran bós veciños, ollaron cara outro lado para non verse involucrados.

De entre todas as anécdotas que relatou, unha das que máis impresión me causou foi a das execucións á beira do Danubio. Relacionadas co elas, hai uns meses atopara por casualidade unhas fotografías dunha curiosa escultura en Pest; o extraño é que eu mesmo camiñei por ese paseo hai uns anos, e non lembro vela. O máis probable é que dera a volta pouco antes de chegar a ela, unha mágoa.

A escultura consiste nunha serie de zapatos de ferro dispostos á beira do río, coma se algúen os abandoara antes de botarse ou que o botara a el. O calzado lembra a aquelas persoas que foron tiroteadas canda o Danubio, para que fora o río o que se encargase de levar os corpos lonxe da cidade. Máis o que non sabía, e descubrín o luns, era que á hora de executar aos reos, para aforrar munición, amarrábanos de dous en dous, e só lle disparaban a un. Así, o compañeiro do que fora abatido morría afogado, ao caer co corpo do outro ao río. Un tio do conferenciante morreu desta maneira.


Non sei qué opinarán os leitores, máis eu teño claro qué me parece a escultura: é un reproche silenzoso.

Fotos: A_R_D_E_N, twharris, e smee.